Spór o możliwość i sensowność przypisywania korporacjom moralnej odpowiedzialności. Analiza argumentacji
DOI:
https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2016.0955.0706Słowa kluczowe:
odpowiedzialność moralna, podmiotowość korporacji, teoria interesariuszy, społeczna odpowiedzialność biznesuAbstrakt
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy można przypisywać korporacjom moralną odpowiedzialność. W artykule przeanalizowano stanowiska dotyczące moralnej odpowiedzialności korporacji, poczynając od poglądu negującego taką możliwość, poprzez uznanie, że odpowiedzialność ta opiera się na odpowiednio rozumianej koncepcji moralnej podmiotowości korporacji, aż po stanowisko, zgodnie z którym do przypisania moralnej odpowiedzialności korporacji nie jest konieczne uznanie jej moralnej podmiotowości. W analizie wzięto pod uwagę charakter argumentacji formułowanej przez strony dyskusji, implikacje poszczególnych stanowisk dla teorii interesariuszy oraz wpływ przyjętych rozstrzygnięć na realizację oczekiwań społecznych.
Pobrania
Bibliografia
Ashman I., Winstanley D. [2007], For or Against Corporate Identity? Personification and the Problem of Moral Agency, „Journal of Business Ethics”, vol. 76, nr 1, https://doi.org/10.1007/s10551-006-9270-7. DOI: https://doi.org/10.1007/s10551-006-9270-7
Carroll A. [1979], A Three-dimensional Conceptual Model of Corporate Performance, „The Academy of Management Review”, vol. 4, nr 4. DOI: https://doi.org/10.2307/257850
Dempsey J. [2013], Corporations and Non-Agential Moral Responsibility, „Journal of Applied Philosophy”, vol. 30, nr 4, https://doi.org/10.1111/japp.12029. DOI: https://doi.org/10.1111/japp.12029
Donaldson T., Preston L.E. [1995], The Stakeholder Theory of the Corporation: Concepts, Evidence, and Implications, „The Academy of Management Review”, vol. 20, nr 1, https://doi.org/10.5465/AMR.1995.9503271992. DOI: https://doi.org/10.2307/258887
Ewin R.E. [1991], The Moral Status of the Corporation, „Journal of Business Ethics”, vol. 10, nr 10, https://doi.org/10.1007/BF00705709. DOI: https://doi.org/10.1007/BF00705709
Frederick W.C. [1994], From CSR1 to CSR2: The Maturing of Business-and-Society Thought, „Business & Society”, vol. 33, nr 2, https://doi.org/10.1177/000765039403300202. DOI: https://doi.org/10.1177/000765039403300202
Freeman R.E. [1984], Strategic Management: A Stakeholder Approach, HarperCollins College Div.
Freeman R.E., McVea J. [2001], A Stakeholder Approach to Strategic Management, Darden Graduate School of Business Administration, University of Virginia, Working Paper No. 01-02.
French P.A. [1997], Spółka jako podmiot moralny, tłum. J. Sójka [w:] Etyka biznesu. Z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej, red. L.V. Ryan CSV, J. Sójka, W drodze, Poznań.
Friedman M. [1970], The Social Responsibility of Business Is to Increase Its Profits, „The New York Times Magazine”, September 13.
Friedman M. [1997], Społeczną powinnością biznesu jest pomnażanie zysków, tłum. J. Sójka [w:] Etyka biznesu. Z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej, red. L.V. Ryan CSV, J. Sójka, W drodze, Poznań.
Gibson K. [2000], The Moral Basis of Stakeholder Theory, „Journal of Business Ethics”, vol. 26, nr 3, https://doi.org/10.1023/A:1006110106408. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1006110106408
Goodpaster K., Matthews Jr. J. [1997], Czy spółka może mieć sumienie?, tłum. E. Dratwa [w:] Etyka biznesu. Z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej, red. L.V. Ryan CSV, J. Sójka, W drodze, Poznań.
Harrison J., Bosse D., Phillips R. [2012], Managing for Stakeholders, Stakeholder Utility Functions, and Competitive Advantage [w:] New Directions in Business Ethics, vol. IV, Sage, Los Angeles.
Harrison J.S., Freeman R.E., Cavalcanti Sá de Abreu M. [2015], Stakeholder Theory As an Ethical Approach to Effective Management: Applying the Theory to Multiple Contexts, „Review of Business Management”, vol. 17, nr 55, https://doi.org/10.7819/rbgn.v17i55.2647. DOI: https://doi.org/10.7819/rbgn.v17i55.2647
Hindriks F. [2014], How Autonomous Are Collective Agents? Corporate Rights and Normative Individualism, „Erkenntnis”, vol. 79, suppl. 9, https://doi.org/10.1007/s10670-014-9629-6. DOI: https://doi.org/10.1007/s10670-014-9629-6
Kwarciński T. [2016], Spór o możliwość i sensowność przypisywania korporacjom moralnej odpowiedzialności. Stan badań, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie”, nr 4(952), https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2016.0952.0406. DOI: https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2016.0952.0406
Ladd J. [1997], Moralność a ideał racjonalności w organizacjach formalnych, tłum. J. Sójka [w:] Etyka biznesu. Z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej, red. L.V. Ryan CSV, J. Sójka, W drodze, Poznań.
Manning R. [1988], Dismemberment, Divorce and Hostile Takeovers: A Comment on Corporate Moral Personhood, „Journal of Business Ethics”, vol. 7, nr 8, https://doi.org/10.1007/BF00382798. DOI: https://doi.org/10.1007/BF00382798
Miles S. [2015], Stakeholder Theory Classification: A Theoretical and Empirical Evaluation of Definitions, „Journal of Business Ethics”, https://doi.org/10.1007/s10551-015-2741-y. DOI: https://doi.org/10.1007/s10551-015-2741-y
Moore G. [1999], Corporate Moral Agency: Review and Implications, „Journal of Business Ethics”, vol. 21, nr 4, https://doi.org/10.1023/A:1006020214228. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1006020214228
Pettit P., List Ch. [2011], Group Agency. The Possibility, Design and Status of Corporate Agents, Oxford University Press.
Pfeiffer R.S. [1990], The Central Distinction in the Theory of Corporate Moral Personhood, „Journal of Business Ethics”, vol. 9, nr 6, https://doi.org/10.1007/BF00382840. DOI: https://doi.org/10.1007/BF00382840
Ranken N.L. [1987], Corporations as Persons: Objections to Goodpaster’s ‘Principle of Moral Projection’, „Journal of Business Ethics”, vol. 6, nr 8, https://doi.org/10.1007/BF00705779. DOI: https://doi.org/10.1007/BF00705779
Velasquez M.G. [1997], Dlaczego spółki nie są za nic moralnie odpowiedzialne?, tłum. E. Dratwa, J. Sójka [w:] Etyka biznesu. Z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej, red. L.V. Ryan CSV, J. Sójka, W drodze, Poznań.
Velasquez M.G. [2003], Debunking Corporate Moral Responsibility, „Business Ethics Quarterly”, vol. 14, nr 4, https://doi.org/10.5840/beq200313436. DOI: https://doi.org/10.5840/beq200313436
Wood S. [2011], Four Varieties of Social Responsibility: Making Sense of the „Sphere of Influence” and ‟Leverage” Debate via the Case of ISO 26000, „Osgoode CLPE Research Paper 14/2011”, vol. 7, nr 4. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.1777505
